Phát hiện hoạt động giúp 'thải độc' não bộ cực tốt, không phải ngủ như nhiều người vẫn tưởng

Sau một ngày dài, thật tuyệt vời khi được lên giường ngủ một giấc thật sâu đến sáng hôm sau. Giấc ngủ ngon sẽ đem lại cảm giác sảng khoái, tỉnh táo và minh mẫn cho cả ngày hôm sau.

Tuy nhiên, lý do chính xác tại sao con người cần ngủ vẫn còn là một điều bí ẩn. Đã từ rất lâu, người ta cho rằng não bộ sử dụng giấc ngủ để thải độc tố và loại bỏ các phân tử gây hại.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới phát hiện ra một hoạt động khác hiệu quả hơn trong việc giúp não bộ ‘thải độc’, đó là tập thể dục (hay có một lối sống năng động).

Một nhóm nghiên cứu đến từ Viện nghiên cứu Sa sút trí tuệ thuộc Đại học Hoàng gia London, Vương quốc Anh, đã sử dụng thuốc nhuộm huỳnh quang để nghiên cứu não chuột. Họ theo dõi tốc độ thuốc nhuộm di chuyển từ vùng này sang vùng khác của não trước khi được ‘đào thải’ ra ngoài.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng quá trình ‘đào thải’ thuốc nhuộm và chuyển động của thuốc nhuộm giảm rõ rệt trong khi chuột ngủ và khi được gây mê.

Phân tích cho thấy quá trình ‘đào thải’ thuốc nhuộm giảm khoảng 30% ở chuột đang ngủ và giảm 50% ở chuột được gây mê so với chuột tỉnh táo.

Mặc dù những phát hiện này vẫn cần được xác nhận ở người, nhưng nó làm dấy lên nghi ngờ về niềm tin lâu nay rằng giấc ngủ sẽ loại bỏ độc tố thông qua hệ thống glymphatic, một cơ chế giúp loại bỏ chất thải ra khỏi não.

Các nghiên cứu trước đây cho thấy giấc ngủ rất quan trọng để ngăn ngừa chứng sa sút trí tuệ vì trong thời gian này các protein độc hại sẽ được loại bỏ khỏi não.

Đồng tác giả nghiên cứu mới, Nick Franks, giáo sư vật lý sinh học và gây mê tại Đại học Hoàng gia London, cho biết: "Nghiên cứu này tập trung vào ý tưởng cho rằng lý do chúng ta ngủ là để thải độc não bộ. Và tất nhiên chúng tôi rất ngạc nhiên khi quan sát thấy kết quả ngược lại".

Các nhà nghiên cứu cũng cho biết kích thước của các phân tử có thể ảnh hưởng đến tốc độ di chuyển của một số chất độc trong não. Một số hợp chất được loại bỏ thông qua các hệ thống khác nhau.

Giáo sư Franks nói thêm: "Cho đến nay, chúng tôi vẫn chưa biết điều gì khiến những trạng thái này làm chậm quá trình loại bỏ các phân tử khỏi não".

"Bước tiếp theo trong nghiên cứu của chúng tôi sẽ là cố gắng hiểu tại sao điều này lại xảy ra".

Đồng trưởng nhóm nghiên cứu, Giáo sư Bill Wisden, giám đốc Viện nghiên cứu Sa sút trí tuệ, cho biết: "Có nhiều giả thuyết về lý do tại sao chúng ta ngủ. Mặc dù chúng tôi đã chỉ ra rằng việc loại bỏ độc tố có thể không phải là lý do chính nhưng không thể phủ nhận rằng giấc ngủ là quan trọng".

"Giấc ngủ bị gián đoạn là một triệu chứng phổ biến ở những người mắc chứng sa sút trí tuệ – tuy nhiên, chúng tôi vẫn không biết liệu đây là hậu quả hay yếu tố thúc đẩy sự tiến triển của bệnh".

"Có thể giấc ngủ ngon sẽ giúp giảm nguy cơ sa sút trí tuệ vì những lý do khác ngoài việc loại bỏ độc tố".

"Một ý khác trong nghiên cứu của chúng tôi là chúng tôi đã chỉ ra rằng việc ‘thải độc’ não bộ có hiệu quả cao trong trạng thái thức. Nói chung, tỉnh táo, năng động và tập thể dục có thể ‘thải độc’ não hiệu quả hơn".

Những phát hiện này đã được công bố trên tạp chí Khoa học thần kinh tự nhiên.

(Theo Daily Mail)