Nhật ký 1 tuần cơn địa chấn "điên rồ" từ Trung Quốc: 1.000 tỷ USD bốc hơi, dồn dập chỉ thị, họp khẩn và ký ức về khủng hoảng tài chính châu Á hiện về

Cơn bán tháo quy mô gần 1.000 tỷ USD bắt nguồn từ lệnh cấm gây sốc của Bắc Kinh: các công ty gia sư sẽ không được kinh doanh vì lợi nhuận. Từ đó 1 làn sóng mới đã được kích hoạt, khiến nhà đầu tư phải xem xét lại về việc đầu tư vào các tài sản Trung Quốc dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình.

Sau 1 tuần thị trường biến động điên cuồng và liên tiếp các cuộc gọi đầy căng thẳng với khách hàng, một số nhà đầu tư quyết định rằng thị trường Trung Quốc không quan trọng đến vậy. Một số người khác thì đánh giá đây là cơ hội để mua vào khi mà giá đã rơi xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên vì Trung Quốc đang thực hiện một trong những thay đổi chính sách lớn nhất kể từ những năm 1980, gần như tất cả đều đồng ý rằng sắp tới sẽ còn nhiều biến động.

Thứ 6, ngày 23/7

2h chiều, Hong Kong

Có một tin đồn đã bắt đầu lan truyền trong các room chat rất lâu trước khi có tin chính thức: ngành gia sư đang bùng nổ của Trung Quốc sẽ buộc phải chuyển sang mô hình phi lợi nhuận. Nhưng kể cả khi điều này diễn ra sau vài tháng đồn đoán, thực tế tồi tệ hơn những gì nhà đầu tư lo sợ.

New Oriental Education & Technology Group mất một nửa giá trị chỉ trong 1 giờ đồng hồ vì bị bán khống. Nirgunan Tiruchelvam, chuyên gia phân tích của Tellimer, tự hỏi ngành nào sẽ là mục tiêu tiếp theo. Các ngành đứng đầu danh sách là bất động sản, game và y tế.

3h26 chiều, Bắc Kinh

Bộ nhà đất Trung Quốc phát đi cảnh báo tới các công ty bất động sản, nói rằng sẽ "cải thiện đáng kể trật tự" trên thị trường bất động sản và chấn chỉnh các hành vi phạm pháp. Cổ phiếu của China Evergrande Group, công ty bất động sản đang ngập trong nợ mà nhiều nhà đầu tư lo ngại là đang đứng bên bờ vực phá sản, ngay lập tức giảm sàn.

4h10 chiều, Hong Kong

Chỉ số Hang Seng Index đóng cửa giảm 1,5%. Tuy nhiên cho đến lúc này vẫn có rất ít dấu hiệu cho thấy đà bán tháo sẽ lan rộng.

5h30 sáng, Austin

Soren Aandahl, nhà sáng lập của quỹ bán khống Blue Orca Capital LLC, nhìn thấy những dòng tít liên tục nhảy trên điện thoại. Suy nghĩ ban đầu của anh là "hãy thắt dây an toàn". Cổ phiếu của các công ty Trung Quốc như New Orient và TAL Education Group lao dốc 40% trong lúc thị trường chưa mở cửa. Chỉ 6 tháng trước, đây là những cổ phiếu tăng mạnh nhất trên phố Wall.

4h chiều, New York

Chỉ số Nasdaq Golden Dragon China Index đóng cửa giảm 8,5%, trong phiên có lúc đã giảm tới 10,3%. Trong số 98 thành viên của chỉ số này chỉ có 2 cổ phiếu không giảm điểm. Một số nhà đầu tư dự đoán chiến dịch trấn áp các công ty gia sư sẽ lan rộng ra nhóm các công ty sử dụng cấu trúc VIE để niêm yết tại nước ngoài.

Những lần thị trường chứng khoán toàn cầu chao đảo vì các chính sách của Trung Quốc

Thứ 7, ngày 24/7

10h09 sáng, Bắc Kinh

Trung Quốc yêu cầu Tencent từ bỏ độc quyền streaming nhạc, động thái mới nhất của chiến dịch trấn áp các gã khổng lồ công nghệ đã kéo dài nhiều tháng nay. Nhà sáng lập tỷ phú Pony Ma của Tencent vẫn ở trong tình thế tốt hơn nhiều so với đối thủ lâu năm Jack Ma, nhưng điều đó không thể ngăn cổ phiếu Tencent mất 1/3 giá trị kể từ tháng 2.

7h22 tối,  Bắc Kinh

Cuối cùng chính phủ Trung Quốc cũng xác nhận chiến dịch cải tổ các công ty gia sư, tuyên bố ngành này đã bị "chi phối nghiêm trọng bởi tiền bạc". Cliff Zhao, người đứng đầu mảng nghiên cứu tại công ty chứng khoán CCB International Securities (Hong Kong), đã làm việc suốt cuối tuần để phân tích động thái này. Anh cho biết công việc bận rộn y hệt thời kỳ căng thẳng Mỹ-Trung bắt đầu nổ ra năm 2018 và khi đại dịch bùng nổ tháng 3 năm ngoái. "Đây đều là những sự kiện chưa từng có tiền lệ".

3h chiều, Chicago

"Thật điên rồ", Paul Nolte, nhà quản lý quỹ tại Kingsview Investment Management từng nghĩ vậy khi nhìn cách thị trường châu Á phản ứng với các tin tức bùng nổ trong cuối tuần trước. Nolte không còn trực tiếp sở hữu cổ phiếu Trung Quốc vì đã bán hết cổ phiếu Tencent và Alibaba từ năm 2019, nhưng anh vẫn lo lắng về danh mục của mình do có liên quan đến thị trường Trung Quốc qua kênh ETF. Trong 10 năm qua, tỷ trọng của các cổ phiếu đại lục và Hong Kong trong chỉ số MSCI Emerging Markets Index đã tăng gấp đôi, lên khoảng 35%.

Thứ hai, ngày 26/7

9h20 sáng, Hong Kong

Thị trường diễn biến rất xấu ngay sau khi mở cửa và các khách hàng của Alvin Cheung đều bồn chồn lo lắng. Lãnh đạo của Prudential Brokerage trả lời "không ai có thể biết" khi được hỏi liệu thị trường sắp chạm đáy hay chưa.

10h54 sáng, Bắc Kinh

Cơn bán tháo diễn ra kinh khủng nhất trong ngành công nghệ nhưng đang dần lan ra các ngành khác. Chỉ số CSI 300 giảm hơn 3%. Đây là điều đặc biệt tồi tệ đối với Alice Wang, cô gái 27 tuổi đang làm việc trong ngành tư vấn giáo dục ở Bắc Kinh.

3h49 chiều, Bắc Kinh

Trung Quốc đưa ra các hướng dẫn mới cho các ứng dụng giao đồ ăn trực tuyến, yêu cầu họ phải đảm bảo phúc lợi cho các nhân viên giao hàng. Ông Tập đã coi "thịnh vượng chung" là dấu mấu quan trọng trong chương trình phát triển kinh tế trong bối cảnh xã hội ngày càng bất bình về tình trạng chênh lệch giàu nghèo. Ông lớn của ngành là Meituan cũng đang bị điều tra về độc quyền, cổ phiếu giảm 15%.

"Đà giảm điểm hôm thứ 6 và thứ 2 khiến tôi nhớ lại những ngày làm việc ở Indonesia ngay giữa khủng hoảng tài chính châu Á", Herald van der Linde, chuyên gia phân tích của HSBC nói. "Thị trường có những cú biến động mà bạn chỉ biết thốt lên Lạy chúa tôi!"

Thứ ba, ngày 27/7

8h sáng, Hong Kong

Evergrande, công ty bất động sản nặng nợ nhất thế giới, khiến các nhà đầu tư thất vọng khi quyết định không chia cổ tức đặc biệt. Đêm hôm trước, hãng bị S&P Global Ratings hạ 2 mức xếp hạng tín nhiệm, cũng  là lần thứ 3 bị 1 công ty xếp hạng tín dụng toàn cầu hạ mức xếp hạng chỉ trong 1 tháng.

Trụ sở của tập đoàn Evergrande. Ảnh: Bloomberg.

2h45 chiều, Hong Kong

Tencent thông báo ngừng chấp nhận người dùng mới trên WeChat để thực hiện 1 "cập nhật quan trọng về an ninh" cho nền tảng mạng xã hội nổi tiếng. Người dùng sẽ phải đợi đến khoảng đầu tháng 8 mới có thể đăng ký tài khoản mới. Các nhà đầu tư lại coi đây là 1 lý do nữa để bán tháo. Cổ phiếu Tencent giảm 9%.

2h55 chiều, Thượng Hải

Các bàn giao dịch náo loạn với tin đồn chưa được kiểm chứng rằng các quỹ Mỹ sẽ bán tháo các tài sản đại lục và Hong Kong. Cơn bán tháo lan sang cả nhân dân tệ và chỉ số S&P 500 tương lai. Trái phiếu Mỹ tăng vọt do nhà đầu tư tìm đến các tài sản an toàn. Cheung không nghĩ rằng tin đồn này là có cơ sở, nhưng nó cho thấy tâm trạng nhà đầu tư đã trở nên mong manh như thế nào.

"Trung Quốc có vấn đề về quan hệ công chúng", Jason Hsu, nhà sáng lập kiêm CEO của Rayliant Global Advisors nhận xét. Thị trường không biết điều gì đang diễn ra, nhà đầu tư chỉ bán trước rồi sau đó mới đặt câu hỏi.

Tại Shenzhen JM Capital Co., nhà quản lý quỹ Zhuang Jiapeng đã có cuộc gọi kéo dài tới 3 tiếng chỉ để thuyết phục 1 khách hàng không bán hết các tài sản Trung Quốc trong danh mục. "Khác bị hoảng loạn khi thấy lỗ quá sâu. Đó đơn giản là bản năng con người mà thôi".

4h chiều, New York

Chỉ số Golden Dragon China index đã mất khoảng 19% trong 3 ngày giao dịch. Patrick Springer, gám đốc điều hành của công ty chứng khoán Huatai Securities USA, bận rộn nhận các cuộc gọi từ khách hàng suốt từ thứ 6 đến nay. Một số đặt câu hỏi liệu MSCI Inc và các công ty tương tự có suy nghĩ lại về nỗ lực tăng tỷ trọng cổ phiếu Trung Quốc trong các chỉ số cơ bản mà họ đã thúc đẩy suốt mấy năm nay hay không. Một số khác thì lo lắng về việc Trung Quốc sẽ làm gì để giải quyết "3 ngọn núi lớn" gồm giáo dục, y tế và nhà ở quá đắt đỏ.

"Các nhà đầu tư nghĩ rằng nỗ lực giảm chênh lệch giàu nghèo trong những ngày qua không hề tốt cho dòng vốn trong tương lai", Springer nói.

Thứ 4, ngày 28/7

9h45 sáng, Thượng Hải

Chỉ số CSI tiếp tục giảm điểm ngay sau khi mở cửa, nhưng một số quỹ đã bắt đầu mua vào lượng lớn cổ phiếu của các ngân hàng lớn và công ty môi giới. Các cuộc bàn tán về sự can thiệp của "biệt đội giải cứu quốc gia" ngày càng sôi nổi. Tiếp sức cho thị trường còn có một loạt bài báo trên các kênh truyền thông nhà nước cho rằng đà giảm điểm đã kết thúc.

6h chiều, Bắc Kinh

Ủy ban chứng khoán Trung Quốc cũng nỗ lực vực dậy niềm tin khi tổ chức 1 cuộc họp khẩn trực tuyến với các lãnh đạo của những ngân hàng đầu tư lớn nhất trong đó có Goldman Sachs và UBS. Một số banker nhận được thông điệp ngành giáo dục là mục tiêu mà Chính phủ Trung Quốc nhắm tới và họ không có ý định làm tổn hại các công ty ở những ngành khác.

11h tối, Bắc Kinh

Tờ Tân Hoa Xã đưa tin các chính sách nhằm vào các nền tảng internet và ngành dạy thêm, gia sư gần đây chỉ nhằm mục đích bảo vệ an ninh dữ liệu trực tuyến và phúc lợi xã hội chứ không phải "thẳng thừng trừng trị" các ngành này. Ủy ban chứng hoán còn cho biết ủng hộ các công ty tìm cách niêm yết ở nước ngoài, theo tờ báo này.

Thứ 5, ngày 29/7

9h30 sáng, Thượng Hải

Lần đầu tiên trong 5 phiên gần nhất, chứng khoán Trung Quốc tăng điểm sau khi vừa mở cửa. Tuy nhiên dư âm của đợt chao đảo vẫn còn đó. Các chuyên gia phân tích Kinger Lau và Timothy Moe của Goldman Sachs viết trong lưu ý gửi khách hàng rằng một số khách hàng đang tự hỏi liệu có phải TTCK Trung Quốc đã trở nên quá nguy hiểm.

Bên cạnh đó ngân hàng cho biết các khách hàng là quỹ đầu cơ tập trung vào chọn lựa các cổ phiếu Trung Quốc dựa trên phân tích cơ bản đang hướng tới tháng tồi tệ nhất từ trước đến nay.

5h31 chiều, Hong Kong

Sau 1 ngày khá yên ắng và chỉ số Hang Seng tăng 3,3%, tờ Wall Street Journal đưa tin Didi Global là nguyên nhân khiến thị trường sẽ chao đảo. Theo bài báo, Didi đang xem xét trở lại trạng thái công ty tư nhân để đảm bảo tuân thủ yêu cầu của chính quyền và sẽ đền bù cho các nhà đầu tư thiệt hại vì vụ IPO tại Mỹ của Didi hồi cuối tháng 6.

Didi đã trải qua nhiều sóng gió sau khi vẫn tiến hành IPO bất chấp sự phản đối của các cơ quan quản lý. Cổ phiếu Didi tăng 40% sau bài báo trên WSJ, nhưng sau đó lại giảm mạnh và mất hết số điểm đã tăng được sau khi công ty khẳng định tin đồn về việc tư nhân hóa là không chính xác.

Thứ 6, ngày 30/7

9h30 sáng, Hong Kong

Evergrande quay trở lại là tâm điểm chú ý sau khi tòa án ra lệnh đóng băng các tài sản của 1 chi nhánh. Ngày càng có nhiều chủ nợ công khai tranh chấp với tập đoàn này, làm dấy lên những lo ngại mới về tình hình tài chính của Evergrande. Cổ phiếu của hãng giảm hơn 9%, xuống mức thấp nhất kể từ tháng 1/2017. Trái phiếu Evergrande ở hải ngoại giảm xuống còn 39 cent.

4h45 chiều, Bắc Kinh

Chỉ số CSI 300 chốt phiên giảm 0,8% và giảm tổng cộng 5,5% trong cả tuần. Sau khi thị trường đóng cửa, các tập đoàn công nghệ lớn nhất Trung Quốc bị triệu tập và nhận lời cảnh báo về an ninh dữ liệu. Cơ quan quản lý cũng tuyên bố sẽ siết chặt quản lý các vụ niêm yết ở nước ngoài và buộc tội các công ty đi chung xe có những hành vi phản cạnh tranh.

1 cuộc họp Bộ Chính trị do ông Tập chủ trì cho nhà đầu tư rất ít sự an ủi. 25 thành viên Bộ Chính trị cam kết sẽ "cải thiện" hệ thống phê duyệt các vụ niêm yết ở nước ngoài nhưng không đưa ra chi tiết cụ thể.

Ai cũng biết rằng chiến dịch trấn áp còn lâu mới kết thúc và thậm chí sẽ còn khốc liệt hơn. Đầu tư vào Trung Quốc không dành cho những kẻ yếu tim.