Cứu vớt Bali
Trong gần một thập kỷ qua, Tổ chức thương mại thế giới (WTO) không đạt được một thỏa thuận thương mại toàn cầu quan trọng nào.
- 07-12-2013WTO thông qua thỏa thuận thương mại lịch sử
- 04-12-2013Toàn cầu có bị chia sẻ bởi song phương và đa phương?
Cho đến nửa đầu năm 2014 các quan chức của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã có một mùa xuân đúng nghĩa. Trong tháng 12/2013, 159 thành viên nhóm họp tại Bali, đã thống nhất về Hiệp định tạo thuận lợi thương mại (TFA), cam kết cắt giảm thủ tục hải quan trên toàn thế giới. Đó là chiến thắng lớn đầu tiên của vòng đàm phán Doha, một công việc nặng nhọc đã tiến hành trong 13 năm qua để giảm rào cản thương mại.
Nhưng vào ngày 31/7, thời hạn chót mà Hiệp định này dự kiến được thông qua thì Ấn Độ đã rút lui sự hỗ trợ đối với hiệp định này, khiến TFA đối mặt với nguy cơ sụp đổ. Động thái của Ấn Độ đặt WTO trước ngưỡng của sự sinh tồn. Tổ chức này sẽ kỷ niệm 20 năm ngày thành lập vào tháng 1 năm tới mà không có một thỏa thuận thương mại nào để làm quà sinh nhật.
Nguyên nhân Ấn Độ phản đối TFA
Mặc dù, theo các nước ủng hộ, thỏa thuận thương mại này hứa hẹn sẽ tạo điều kiện buôn bán hàng hóa qua biên giới trở nên dễ dàng hơn, mở ra cơ hội bơm khoảng 1 tỷ USD vào kinh tế toàn cầu và tạo thêm 25 triệu việc làm, nhưng Ấn Độ vẫn dọa không thông qua TFA nếu không nhận được sự đảm bảo rằng thỏa thuận này sẽ có lợi cho người dân nghèo Ấn Độ.
Nguyên nhân chính khiến Ấn Độ kiên quyết phản đối TFA là do một điều khoản trong hiệp định liên quan đến trợ cấp nông nghiệp. Lập trường cứng rắn về trợ cấp nông nghiệp đã được Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ lúc bấy giờ Anand Sharma khẳng định tại hội nghị cấp bộ trưởng WTO ở Bali (Indonesia) hồi tháng 12/2013.
Ngoài ra, tại cuộc họp trù bị hồi đầu tháng 7 tại Geneva (Thụy Sĩ), Ấn Độ đã bỏ phiếu phủ quyết thông qua TFA vì cho rằng các cuộc đàm phán tìm giải pháp lâu dài cho vấn đề trợ cấp đã không đạt được tiến triển. Bộ trưởng Thương mại của Ấn Độ Rajeev KherNew cho biết kể từ khi thỏa thuận đạt được tại Bali, các cuộc thảo luận tiếp theo chỉ tập trung vào thúc đẩy thương mại mà không đề cập tới vấn đề trợ cấp lương thực.
Để cung cấp đủ lương thực cho hàng triệu người dân còn sống dưới mức nghèo khổ, năm ngoái, chính phủ Ấn Độ áp dụng Đạo luật An ninh lương thực quốc gia, theo đó mở rộng trợ cấp đến 75% dân số nông thôn và 50% dân số thành thị. Nhưng theo quy định của WTO, chính phủ các nước không thể trợ cấp hơn 10% lượng ngũ cốc sản xuất ra thực phẩm, bởi vì làm như vậy sẽ bóp méo thị trường thương mại.
Theo WTO, chính sách trợ cấp vượt trần như vậy sẽ làm “méo mó” thương mại, ảnh hưởng đến giá cả xuất khẩu và nhập khẩu, không tạo nên sự cạnh tranh công bằng. WTO lập luận rằng nếu các nước đang phát triển tiếp tục trợ cấp cho nông dân với mức giá cao hơn thị trường thì có thể làm hại nông dân nghèo tại những nơi khác trên thế giới.
Ngoài ra, cho dù thỏa mãn với mức trợ cấp nông nghiệp của WTO, Ấn Độ cũng phải mở cửa các kho dự trữ lương thực của mình cho quốc tế giám sát - điều mà cho đến nay New Delhi không chấp nhận. Ấn Độ cũng cho rằng, sẽ không công bằng đối với các nước đang phát triển về vấn đề loại bỏ trợ cấp nông nghiệp, trong khi Mỹ vẫn cung cấp cho nông dân của họ hơn 20 tỷ USD mỗi năm. Trong khi WTO trói buộc các nước đang phát triển với các nghị định thư thì vấn đề trợ cấp của các nước phát triển lớn, như Mỹ, lại không đưa ra bàn thương lượng.
Trước sự thuyết phục của Mỹ và các nước khác nhằm cứu vãn TFA vào phút chót, ngày 30/7, Ấn Độ đưa ra một dự thảo đề nghị mới, trong đó gợi ý tiếp tục cho phép vượt trần trợ cấp nông nghiệp 10% theo quy định cho đến khi tìm được giải pháp cuối cùng vào ngày 31/12/2014. Dự thảo đề nghị mới của Ấn Độ được trình lên Tổng giám đốc WTO, song các quốc gia thành viên không đồng ý và nghị định thư về TFA không được phê chuẩn theo lịch trình vào đêm 31/7 tại Geneva.
Tối 1/8, khi bị Mỹ chỉ trích làm đổ vỡ tiến trình đàm phán của WTO về tự do hóa thương mại, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi nói rằng các nước đang phát triển phải hiểu những thách thức về nghèo khổ tại các nước đang phát triển và trách nhiệm của chính phủ các nước này phải giải quyết những thách thức đó.
WTO, WB nỗ lực cứu vãn TFA
Kết thúc chuyến thăm ba ngày tới Ấn Độ (ngày 25-7), Chủ tịch Ngân hàng thế giới (WB), Jim Yong Kim đưa ra lời đề nghị hỗ trợ tài chính trị giá 15 tỷ - 18 tỷ USD trong vòng 3 năm tới, nhằm giúp đưa hàng trăm triệu người dân Ấn Độ thoát khỏi cảnh nghèo đói. Tuy nhiên, khoản viện trợ này được đưa kèm với lời khuyến nghị Thủ tướng Ấn Độ không nên phản đối TFA mà Hội nghị bộ trưởng WTO đã nhất trí thông qua tại Bali.
Bởi theo WTO, thỏa thuận nhắm đến việc tinh giảm thương mại toàn cầu, tạo ra các cam kết ràng buộc về mặt pháp lý cho tất cả các nước thành viên để giảm nạn hối lộ, nâng cấp cơ sở hạ tầng biên giới, đơn giản hóa thủ tục hải quan… để đảm bảo vận chuyển dễ dàng hơn hàng hóa qua biên giới quốc tế. Nhưng theo giới phân tích, để theo được thỏa thuận này, các nước đang phát triển sẽ phải đầu tư đáng kể để hiện đại hóa các cảng biển và biên giới của nước mình.
Việc Ấn Độ có thể đặt một thỏa thuận lịch sử của WTO vào thế nguy hiểm khiến những nhà lãnh đạo của thể chế này lo lắng nhiều. Thất bại khi không thông qua được TFA lần này sẽ giáng một đòn đáng kể vào uy tín của WTO khi mà trong gần một thập kỷ qua, tổ chức này không đạt được một thỏa thuận thương mại toàn cầu quan trọng nào.
Cục diện bế tắc trên cho thấy sự bất lực của WTO và hệ thống đàm phán bàn tròn. Nhiều cuộc đàm phán đã được lên lịch cho tháng 9 nhưng WTO đang được coi là một diễn đàn không đạt được bất cứ điều gì. Nhiều Hiệp định thương mại đã được ký kết thông qua các Diễn đàn thương mại khu vực trong thời gian gần đây. Nếu hiệp định thương mại toàn cầu bị đình trệ, có thể các thành viên thuộc EU và Mỹ sẽ dồn những nỗ lực của họ sang những thỏa thuận khu vực như các hiệp định thương mại xuyên Đại Tây Dương và quan hệ đối tác đầu tư, đối tác xuyên Thái Bình Dương.
Theo Hạnh Nguyên
CÙNG CHUYÊN MỤC
Người Papua New Guinea có 5% gien "siêu nhân" từ loài người khác
11:29 , 14/05/2024
Ấn Độ: Biển quảng cáo khổng lồ “xé toạc” ô tô, hàng chục người thương vong
11:00 , 14/05/2024
